Chủ nghĩa Mác-Lênin tiếp tục phát huy sức sống mãnh liệt trong thời đại ngày nay
Chủ
nghĩa Mác-Lênin tiếp tục phát huy sức sống mãnh liệt trong thời đại ngày nay
Chủ nghĩa Mác-Lênin (còn gọi là học thuyết Mác-Lênin) do
C.Mác và Ph.Ăngghen sáng lập vào những năm 40 của thế kỷ XIX, được V.I.Lênin bổ
sung, phát triển vận dụng thành công trong Cách mạng Tháng Mười Nga vĩ đại (năm
1917), mở đầu cho phong trào xây dựng chế độ xã hội tốt đẹp cho nhân loại - xã
hội xã hội chủ nghĩa, và tiến tới xã hội cộng sản chủ nghĩa.
Chủ nghĩa Mác - Lênin ra đời, phát triển đã hơn 170 năm với
bao thăng trầm của lịch sử nhưng vẫn mang trong lòng nó những giá trị bền vững
không thể bác bỏ là: Phát triển; Chủ nghĩa nhân đạo triệt để; Phương pháp biện
chứng duy vật và quan niệm duy vật về lịch sử; Học thuyết giá trị thặng dư,
hình thái kinh tế - xã hội, CNXH. Chính vì vậy, chủ nghĩa Mác - Lênin vẫn là
thế giới quan, phương pháp luận khoa học cho chúng ta nhận thức và giải quyết
những vấn đề thực tiễn của thế giới đương đại; xây dựng CNXH và thực hiện sự
nghiệp đổi mới thành công.
Về lý luận, giới học giả nhiều nước trên thế giới vẫn quan
tâm nghiên cứu học thuyết Mác-Lênin, các trào lưu mác-xít vẫn không ngừng tranh
luận, trao đổi góp phần làm sâu sắc hơn các nội dung của học thuyết.
Về thực tiễn, một số nước kiên định đi theo con đường của
chủ nghĩa Mác-Lênin đã gặt hái được nhiều thành tựu to lớn, được nhân dân thế
giới ghi nhận và đánh giá cao như Việt Nam, Trung Quốc... Sở dĩ chủ nghĩa
Mác-Lênin còn sức sống mãnh liệt như vậy là bởi nhiều nội dung của học
thuyết Mác-Lênin vẫn còn nguyên giá trị thực tiễn trong thời đại ngày nay.
Giá trị của chủ nghĩa Mác-Lênin trong
nhận thức, cải tạo thời đại quá độ lên chủ nghĩa xã hội.
Trên cơ sở học thuyết hình thái kinh tế-xã hội của chủ
nghĩa Mác-Lênin, các nhà kinh điển Mác-Lênin đã khẳng định, xã hội loài người
nhất định sẽ vận động và phát triển theo các hình thái kinh tế-xã hội, từ hình
thái kinh tế-xã hội cộng sản nguyên thủy đến chiếm hữu nô lệ, phong kiến, tư
bản chủ nghĩa và tương lai là cộng sản chủ nghĩa mà giai đoạn đầu là chủ nghĩa
xã hội. Đó là quy luật vận động, phát triển tất yếu của nhân loại.
Hiện nay, đa số các quốc gia đã vượt qua ba hình thái kinh
tế-xã hội đầu tiên, và đang ở hình thái kinh tế-xã hội thứ tư là tư bản chủ
nghĩa, một số quốc gia sớm lựa chọn con đường đi lên chủ nghĩa xã hội. Do đó,
có thể khẳng định, thời đại ngày nay là “thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản
lên chủ nghĩa xã hội”(1).
Về mặt nguyên tắc, thời đại quá độ được bắt đầu từ sau Cách
mạng Tháng Mười Nga thành công cho đến khi nhân loại xây dựng xong chủ nghĩa xã
hội. Đặc trưng của thời đại quá độ đã được V.I.Lênin phân tích: “Vậy thì danh
từ quá độ có nghĩa là gì? Vận dụng vào kinh tế, có phải nó có nghĩa là trong
chế độ hiện nay có những thành phần, những bộ phận, những mảnh của cả chủ nghĩa
tư bản lẫn chủ nghĩa xã hội không? Bất cứ ai cũng thừa nhận là có”(2).
Chỉ dẫn của V.I.Lênin cho phép chúng ta nhận thức sâu sắc
rằng, thời đại ngày nay là thời đại đan xen cả hai chế độ tư bản chủ nghĩa và
xã hội chủ nghĩa, do đó rất đa dạng và phức tạp, mặc dù về bản chất các chế độ
có sự khác nhau, nhưng V.I.Lênin đã chỉ ra rằng, các nước theo các chế độ khác
nhau có thể chung sống hòa bình và hợp tác với nhau trên cơ sở tôn trọng lẫn
nhau và đôi bên cùng có lợi.
Giá trị của chủ nghĩa Mác-Lênin đối
với việc nhận thức chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa xã hội trong thời đại ngày
nay.
Hiện nay một số nước kiên quyết đi theo con đường chủ nghĩa
xã hội và gặt hái được những thành công, nhưng phải thừa nhận những nước đi
theo con đường tư bản chủ nghĩa đang chiếm đa số. Do đó, để nhận thức thời đại
ngày nay không thể không tìm hiểu về chủ nghĩa tư bản hiện đại. Học thuyết giá
trị thặng dư của chủ nghĩa Mác-Lênin cho phép hiểu rõ bản chất, quy luật vận
động của chủ nghĩa tư bản.
Mặc dù chủ nghĩa tư bản hiện đại đã có những điều chỉnh để
thích nghi với thời đại và có những bước phát triển nhất định, nhưng bản chất
của chế độ tư bản chủ nghĩa vẫn là thu lợi nhuận từ bóc lột giá trị thặng dư,
kéo theo đó là áp bức, bất công, do đó chế độ tư bản chủ nghĩa tất yếu sẽ bị
thay thế bởi chế độ xã hội tốt đẹp hơn, đó là chế độ xã hội chủ nghĩa.
Do những nguyên nhân chủ quan của những thế hệ sau
V.I.Lênin, hệ thống xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và Đông Âu bị tan rã, đó là tan
rã của những mô hình “méo mó” cụ thể chứ không phải là sự sụp đổ của chủ nghĩa
Mác-Lênin.
Bằng chứng thuyết phục là: do bản chất quy định, xã hội tư
bản tư bản chủ nghĩa không thể là xã hội tốt đẹp nhất, do đó, khát vọng xây
dựng chế độ xã hội chủ nghĩa - một chế độ xã hội tốt đẹp không còn áp bức, bóc
lột, bất công với quyền tự do, dân chủ, công bằng, bình đẳng, hạnh phúc, ấm no
cho mọi người dân chưa bao giờ bị dập tắt; sự thành công của mô hình chủ nghĩa
xã hội đặc sắc Trung Quốc và mô hình kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa ở Việt Nam.
Lý luận về chủ nghĩa xã hội trong học
thuyết Mác-Lênin đã chỉ ra những nội dung cơ bản của chế độ xã hội chủ nghĩa.
Về kinh tế, chế độ xã hội chủ
nghĩa có nền sản xuất dựa trên chế độ công hữu về tư liệu sản xuất với năng
suất lao động cao, giúp cho mọi người dân đều được bảo đảm đời sống ấm no, hạnh
phúc.
Về chính trị, chế độ xã hội
chủ nghĩa có nền dân chủ thực sự, Nhà nước được xây dựng là Nhà nước của nhân
dân, do nhân dân và vì nhân dân, tất cả quyền lực đều thuộc về nhân dân.
Về văn hóa, chế độ xã hội chủ
nghĩa có nền văn hóa tiên tiến, hiện đại, kết tinh tinh hoa dân tộc với thời
đại, bảo đảm môi trường văn hóa lành mạnh, tiến bộ, giàu lòng nhân ái... Những
nội dung đó luôn là kim chỉ nam cho nhân loại tiến bộ trong thời đại ngày nay.
Giá
trị chủ nghĩa Mác-Lênin trong nhận thức sự biến đổi nhanh chóng của thời đại
ngày nay trước bối cảnh khoa học, công nghệ phát triển như vũ bão và toàn cầu
hóa: Ngày nay nhân
loại đang chứng kiến sự phát triển khoa học-công nghệ nhanh như vũ bão. Chính
việc áp dụng khoa học-công nghệ vào trong sản xuất và đời sống xã hội giúp cho
xã hội vận động và phát triển nhanh chóng.
Do vậy nhận thức và cải tạo xã
hội trong thời đại ngày nay là nhận thức, cải tạo trong trạng thái vận động,
phát triển. Khác với phương pháp siêu hình thường được sử dụng để nhận thức sự
vật “tĩnh”, phương pháp biện chứng duy vật của chủ nghĩa Mác-Lênin chính là
công cụ nhận thức sự vật trong trạng thái “động”, và là công cụ đắc lực, hữu
hiệu giúp nhận thức xã hội, nhất là trong giai đoạn hiện nay.
Với sự vận động, phát triển
nhanh chóng của xã hội, quá trình toàn cầu hóa hiện nay cũng diễn ra mạnh mẽ,
quan hệ hợp tác giữa các doanh nghiệp, tập đoàn sản xuất, giữa các nền kinh tế,
giữa các ngành nghề, lĩnh vực, giữa các quốc gia, giữa các châu lục càng ngày
càng đa dạng, phong phú và thực chất hơn.
Phương pháp biện chứng duy vật
không chỉ được áp dụng nhận thức sự vật trong sự vận động, biến đổi mà còn cho
phép nhận thức sự vật trong các mối quan hệ đa dạng và phong phú. Do đó, nắm
chắc học thuyết Mác-Lênin nói chung, phương pháp biện chứng duy vật nói riêng
cho phép nhận thức xã hội trong bối cảnh toàn cầu hóa một cách đúng đắn, khoa
học.
(1)Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội Đảng thời kỳ đổi mới,
Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 2005, tr 463.
(2)V.I.Lênin Toàn tập, t36, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà
Nội, 2006, tr 362.
BT